Dacht je dat bezuinigingen het ergste waren wat de podiumkunstensector kon overkomen? Nee, het echte monster heeft zich hier slechts aan gevoed.
Na vele jaren van onbarmhartig bikkelen en ongekend volhouden, door sommigen verward met veerkrachtig optreden, is de geest nu uit de fles. Eindelijk.

Het leeft
Er wordt over gesproken in debatten zoals TM vorige week tijdens Spring organiseerde en tijdens IETM over Fair Practice. Je ziet het op Facebook en leest het terug in het TM Themanummer Uitholling (waarin onder andere een mooie serie interviews met medewerkers die hersteld zijn van een burn out) en in de rapporten en adviezen van de Raad voor Cultuur en de SER. Het is zelfs te lezen in de brief die minister Bussemaker vorige week aan de Tweede Kamer stuurde als reactie op de adviezen.

Te hoge prijs
Allen zijn het unaniem eens: voor het werken in de (podium)kunsten wordt een te hoge prijs betaald. Door degene die in de sector werken, wel te verstaan.
De voorwaarden waaronder kunstenaars en andere medewerkers in de (podium)kunsten werken zijn namelijk ver onder de maat. Verdienmodellen worden niet doorontwikkeld, vaardigheden met betrekking tot ondernemerschap blijven achter. Aan scholing wordt veel te weinig gedaan, laat staan dat de sector mee gaat in de maatschappij brede ontwikkeling van een leven lang leren.

Het monster in ons
Het mooie is: in de discussie wordt niet alleen gewezen naar het gebrek aan geld, de prestatie-eisen van subsidiënten of de lastige verkoop van voorstellingen. Dit keer heerst het besef dat het monster ook in ons zelf zit. Dat de noodzaak om te creëren, de intrinsieke motivatie om daaraan bij te willen dragen, nog steeds ongekend groot is. Zo groot dat we ‘en masse’ in de sector blijven werken en produceren, ook tegen lage lonen of zonder een vorm van betaling.

Fair trade?
Zo vroeg een fotografe zich af waarom een festival geen euro over had voor het beeld dat zij had geleverd voor de campagne van het festival. Geen budget, werd haar verteld. Wel was er budget om affiches en brochures met het beeld te drukken en te verspreiden.

Voorgelegd aan de publiciteitsmedewerker van het festival, ontmoette ze gek genoeg instemming. ‘Het is ook raar, maar zo werkt het, bij een krap budget.’
‘Zelf heb ik trouwens net 3 maanden voor niets gewerkt, toen mijn vorige opdrachtgever geen subsidie kreeg voor de productie waarvoor ik werkte.’

Cultuur veranderen
De bezieling en de passie voor het vak maken dat iedereen ver gaat. Heel ver. De loyaliteit en de druk waaronder gepresteerd wordt, nog verder. Te ver.
Het is een complex probleem, dat niemand in zijn 1tje kan oplossen. Het gaat over aanpassingen in systemen, zoals subsidies, maar het gaat ook over een cultuurverandering.

Hervormen met co-creatie
Willen we het leven en werken in de podiumkunsten verbeteren, is één grote co-creatie nodig. Een samenwerking van vele organisaties in de (podium)kunsten, die nu op deelgebieden actief zijn. En minstens zo belangrijk: in co-creatie met iedereen die in de podiumkunsten werkt. Alleen samen kunnen we het veelkoppige monster te lijf.